Walaupun Tan Sri Ismail Hussein sudah meninggal dunia
pada 20 Oktober 2014, beliau sempat melihat impian dan harapan dalam soal
penglibatan penulis Bukan Melayu dalam Sastera Kebangsaan menjadi kenyataan.
Sepanjang menjadi
Ketua I Gabungan Persatuan Penulis Nasional (GAPENA) iaitu dari tahun 1971
hingga 2013, beliau secara terus-menerus bersikap amat optimis bahawa Sastera
Kebangsaan merupakan medan terbaik bagi penulis pelbagai kaum, agama dan latar belakang
berkarya demi melahirkan karya sastera yang boleh mewakili negara.
Seawal April 1971,
aktivis bahasa dan sastera kelahiran Yan, Kedah itu menegaskan bahawa hanya
karya sastera yang dihasilkan dalam Bahasa Malaysia layak dianggap
“Kesusasteraan Nasional Malaysia”.
Demikian katanya
menerusi esei berjudul “Kesusasteraan Nasional Malaysia” yang turut termuat
dalam buku Di Sekitar Pemikiran
Kesusasteraan Malaysia 1957-1972 (1981) selenggaraan Anwar Ridhwan.
“Sastera-sastera di
dalam bahasa-bahasa Mandarin, Tamil dan Sukuan adalah juga kesusasteraan
Malaysia, tetapi oleh sebab sastera-sastera ini terbatas penonton-penontonnya
kepada golongan-golongan yang tertentu, maka tidak dapat kita menganggap
sebagai kesusasteraan Nasional,” katanya dalam esei berkenaan.
Hujah
beliau selaras keputusan Kongres
Kebudayaan Kebangsaan yang berlangsung di Universiti Malaya pada 16-20 Ogos
1971.
Ismail
Hussein sangat praktikal dan amat kritikal dalam soal bahasa dan sastera.
Beliau yang merupakan lulusan sarjana muda kelas pertama dari Universiti
Malaya, Singapura (1959) dan ijazah kedoktoran dari Universiti Leiden (1964)
mengakui bahawa “kesusasteraan Melayu untuk masyarakat Melayu sendiri belum
begitu luas tersebar dan belum benar-benar menyerap kepada segala lapisan.”
Dalam
ucapan pada mesyuarat agung tahunan GAPENA di Sudut Penulis, Dewan Bahasa dan
Pustaka (DBP) pada 8 April 1972, beliau turut menegaskan pendirian bahawa
Sastera Kebangsaan tidak harus hanya tertumpu kepada penulis dan khalayak kaum Melayu, tetapi perlulah melibatkan semua kaum di negara ini.
Media Pengucapan Masyarakat
Pelbagai Kaum
Penulis
buku Sejarah Pertumbuhan Bahasa
Kebangsaan Kita (1966) itu amat optimis terhadap kejayaan Dasar Pelajaran
Kebangsaan yang mula dilaksanakan secara serius pada tahun 1972.
“Saya
rasa satu perubahan radikal akan mencetus tidak lama lagi dan ini malah akan
mengancam sikap superior
penulis-penulis golongan Melayu sendiri,” tegas beliau dalam ucapan itu yang
turut disiarkan dalam majalah Dewan
Sastera (Jun 1972).
Rencana penuh boleh dibaca dalam buku Suvarna Bhumi (2022).
[Rencana ini pertama kali disiarkan di Eksentrika pada 10 Disember 2019. © Uthaya Sankar SB. Harap maklum bahawa anda membaca
sebarang paparan di mana-mana blog kendalian Uthaya Sankar SB atas pilihan sendiri. Hubungi uthayasb@gmail.com
jika ada sebarang pertanyaan.]